Zagrożenie naszego środowiska naturalnego

Światu grozi bezprecedensowa utrata bioróżnorodności. Obok zmian klimatu, jest to jedno z największych globalnych wyzwań.

Bioróżnorodność oznacza całą rozmaitość życia na Ziemi - rośliny, zwierzęta, ptaki, lasy, oceany, rzeki i łąki. Dzięki niej mamy dobre jedzenie, świeże powietrze i czystą wodę; wiele z tych rzeczy uznajemy za dane nam raz na zawsze. Czy potrafisz wyobrazić sobie życie bez spaceru w lesie, otaczających nas roślin lub śpiewu ptaków? Wizja takiego życia jest z pewnością dosyć ponura.

Zdarzyło ci się pewnie czytaćo zagrożeniach amazońskiego lasu deszczowego czy o likwidacji siedlisk zwierzęcych w Afryce, ale bioróżnorodność tracimy również w Europie. Ocenia się, że tempo wymierania gatunków jest obecnie od 1.000 do 10.000 razy wyższe, niż byłoby w wyniku naturalnych procesów. Jeśli nie zaczniemy działać natychmiast, wkrótce nie będzie można już zrobić niczego.
W Europie mamy wspaniałą rozmaitość krajobrazów, od alpejskich gór po lasy i mokradła. One wszystkie stanowią dom dla różnych gatunków dzikiej przyrody. Jednakże wiele zwierząt, ptaków i roślin jest obecnie zagrożonych, a niektóre już wymarły.

Wyginięcia nie da się cofnąć

Europa jest domem dla około 200.000 gatunków roślin i zwierząt. Ale 335 gatunków kręgowców jest zagrożonych wyginięciem, włączając iberyjskiego rysia, niedźwiedzia brunatnego, a także wszystkie nasze morskie ssaki. W podobnej sytuacji jest 43% gadów, a także 43% gatunków ptaków, 45% gatunków motyli, 30% płazów i 52% ryb słodkowodnych. Z Europy może zniknąć około 800 gatunków roślin, które pewnie mogłyby stać się źródłem nowych leków i terapii, ale gdy wymrą, nigdy się o tym nie przekonamy.

Dlaczego to takie ważne?

Zanik bioróżnorodności to nie tylko problem utraty pięknych krajobrazów, zwierząt, ptaków i roślin; bioróżnorodność jest kluczowa dla rozwoju gospodarki, bezpieczeństwa, zdrowia i innych aspektów naszego codziennego życia. Utrata bioróżnorodności już teraz utrudnia - i wkrótce może zniweczyć - wysiłki zmierzające do poprawy sytuacji gospodarczej, społecznej i ekologicznej w Unii Europejskiej i na całym świecie.

Na przykład globalna bioróżnorodność zapewnia ponad 25% wszystkich naszych leków. W krajach rozwijających się to najbiedniejsi najbardziej zależą od przyrody - czerpią z niej jedzenie, czystą wodę, drewno na opał, dzięki niej zyskują środki na swoje utrzymanie.

Ochrona bioróżnorodności może pomóc zmniejszyć wpływ zmian klimatu. Dla przykładu: zdrowe ekosystemy mogą pomóc ograniczać stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze, ponieważ lasy, torfowiska i inne siedliska zatrzymują węgiel. Zdrowe ekosystemy mogą również chronić przed katastrofami naturalnymi, które są coraz dotkliwsze na skutek zmian klimatu. Na przykład bagna nadbrzeżne mogą wzmocnić ochronę przed spowodowanymi przez huragany powodziami sztormowymi, a zdrowe ekosystemy działów wodnych i równin zalewowych mogą ograniczyć skutki powodzi przy wystąpieniach rzek z brzegów.

Co robi rząd i UE, aby zahamować utratę bioróżnorodności?

Unia Europejska podjęła mnóstwo działań zmierzających do ochrony bioróżnorodności we wszystkich Państwach Członkowskich. Światowi przywódcy podjęli zobowiązanie do znaczącej redukcji tempa zaniku bioróżnorodności do 2010 - ale UE chce zahamowania utraty przed tądatą. Częściątego zobowiązania jest program Natura 2000, dzięki któremu chronione są całe ekosystemy i siedliska w ponad 25.000 miejsc w Europie. Łączna powierzchnia tych miejsc jest większa niż powierzchnia Niemiec, a kiedy wkrótce zostanie rozszerzona, obejmie obszar większy niż Francja.

Nasze przetrwanie zależy również od mórz, ale środowisko morskie szybko niszczeje; dlatego musimy znaleźć lepsze sposoby zarządzania nim. UE jest zdeterminowana, by chronić nasze morza i wypracowała strategie ochrony środowiska morskiego.

Myśl lokalnie, jedz sezonowo

Truskawki i brzoskwinie w grudniu? Może zdążyłeś się już przyzwyczaić do jedzenia swoich ulubionych owoców przez okrągły rok, ale 25 lat temu można je było jeść tylko w lecie, kiedy trwał na nie sezon - zapytaj swojej babci! Transport żywności to „gorący temat” - przewóz produktów spożywczych samolotem z jednej strony świata na drugą zanieczyszcza powietrze i powoduje od 200 do 400 razy więcej gazów cieplarnianych niż przewiezienie ich ciężarówką na odległość 50 km. Pomyśl o jedzeniu lokalnych produktów, na które właśnie jest sezon.

Czy wiesz, że ilość międzynarodowych lotów turystycznych wzrosła o 50% od 1990 roku? Tanie loty oznaczają, że znacznie łatwiej wyskoczyć na weekend do innego miasta europejskiego lub wybrać się na zagraniczną plażę. Ale bez względu na to, czy skorzystałeś z „ekstra” promocji czy zapłaciłeś za fotel w pierwszej klasie, podróż samolotem powoduje zanieczyszczenie powietrza i produkcję gazów cieplarnianych. A może zamiast tego zdecydujesz się odwiedzić nieznaną ci wcześniej część swojego kraju, albo przejechać Europę pociągiem?

Tak będzie wolniej, ale dzięki temu zobaczysz więcej przez okno i będziesz miał po drodze okazję poznać nowych, interesujących ludzi, i porozmawiać z nimi, jak również poznasz nowe miejsca. 

Telefony komórkowe

Dwadzieścia lat temu jedynymi osobami mającymi telefon komórkowy byli ludzie na kierowniczych stanowiskach, zaś aparaty były wielkości cegły. Teraz ma go niemal każdy. Według niedawnych badań 70% Europejczyków w wieku od 12 do 13 lat i 23% z grupy 8- i 9-latków ma telefon komórkowy.

Abonament kontra karta

Komórka to wspaniały sposób na utrzymywanie kontaktu z rodziną i przyjaciółmi - tak długo jak kontrolujesz koszty.

Są dwa sposoby opłacania telefonu: miesięczna umowa, w której ty - lub raczej twoi rodzice, jeśli jesteś dzieckiem - płacicie rachunek co miesiąc, oraz telefon na kartę, czyli uzupełnianie sumy dostępnej na połączenia w miarę potrzeb. Mając telefon na kartę łatwiej kontrolować wydatki, ale połączenia mogą kosztować więcej niż w przypadku komórki na abonament.

Radość SMS-owania?

Pisanie SMS-ów jest tańsze niż dzwonienie, ale może uzależniać- niektórzy psychologowie sądzą, że nawet łatwiej niż Internet. Pewien dziewiętnastolatek ze Szkocji jest uważany za pierwszą osobę leczoną z uzależnienia od SMS-ów. Wydał on 25.500zł na SMS-y w ciągu roku - w pewnym momencie wysyłał 700 SMS-ów tygodniowo.

Przydzwonić kosztami

Dzwonki na komórkę to wspaniały sposób na wyróżnienie twojej komórki dzięki ulubionej piosence, ale uważaj, może to być kosztowne. Wiele osób za pomocą swoich komórek lub stron internetowych ściągało dzwonki, nie zdając sobie sprawy, że zgodzili się na kosztowną prenumeratę, a nie jednorazowy zakup. Po zawarciu umowy są bombardowani niechcianymi SMS-ami i dzwonkami lub obrazkami kosztującymi do 5 euro (ok.20 złotych) za sztukę. Niedawna ankieta wykazała, że 63% nastolatków między H- a 15. rokiem życia regularnie ściąga dzwonki za pieniądze, ale aż 35% przyznaj, że nie wie, ile za nie płaci. Zanim ściągniesz nowy dzwonek, upewnij się, że nie zapisujesz się na kosztowną prenumeratę - zawsze czytaj drobny druk.

Myślisz o zakupie nowego telefonu?

Czy kiedykolwiek oferowano ci jeden z najnowszych modeli telefonu za znacznie mniej, niż kosztowałby w sklepie? Uważaj - wiele używanych telefonów jest kradzionych. Z drugiej strony możesz trafić na korzystne okazje, ale musisz zadawać odpowiednie pytania. Sprawdź, w jakiej taryfie lub sieci można korzystać z oferowanego aparatu - wiele aparatów ma zabezpieczenie pozwalające na wykorzystywanie tylko jednej sieci. Jeśli chcesz kupić aparat z drugiej ręki, kupuj w punktach cieszących się dobrą reputacją i zapewniających gwarancje, a nie na straganie lub od obcej osoby na ulicy.

Prześladowanie przez telefon (stalking, nękanie SMSami)

Komórki stały się nowym sposobem prześladowania, bądź to przez napastliwe telefony lub SMS-y, bądź przez głuche telefony. Jeśli jesteś ofiarą takiego działania, powiedz o tym dorosłemu, któremu ufasz. Trzeba też powiadomić policję i operatora komórkowego - są oni w stanie ustalić, kto dzwonił. Prześladowcy pragną twojej reakcji, więc nigdy nie odpowiadaj, lecz zachowaj SMS-y i wiadomości w poczcie głosowej, by pokazać je dorosłemu. Nie dawaj swojego numeru telefonu ludziom, których dobrze nie znasz.

Jeśli sam robisz takie rzeczy i myślisz, że to zabawne, pomyśl jeszcze raz. Może to mieć poważny wpływ na życie twojej ofiary i możesz ponieść prawne konsekwencje takiego działania. 

Recykling

Czy kiedykolwiek przyszło ci do głowy, co dzieje się ze śmieciami, które wrzucasz do kosza? Większość z tego, co wyrzucamy, jest albo palone w spalarniach, albo usypywane na hałdach wysypisk. Ale szkodzi to środowisku. Hałdy, najpopularniejszy sposób pozbywania się odpadów, nie tylko zajmują cenne miejsce, ale również zanieczyszczają powietrze, wodę i glebę, uwalniając dwutlenek węgla (C02) i metan (CH4) do atmosfery, a chemikalia - do gleby i wód gruntowych. To z kolei szkodzi zdrowiu ludzi, zwierząt i roślin oraz wpływa na zmiany klimatu.

Odpady to także strata zasobów: jeśli uzyskujemy surowce z recyklingu, nie musimy zabierać ich naturze - w procesach, które często prowadzą do zanieczyszczenia środowiska.

Każdego roku, w samej UE, wyrzucamy 1,3 miliarda ton odpadów - z czego około 40 milionów to substancje niebezpieczne. Jeśli dodać do tego dalsze 700 milionów ton odpadów rolnych, staje się jasne, jak trudnym problemem jest odpowiednie przetwarzanie i składowanie ich wszystkich bez szkody dla środowiska.

Zanosi się na to, że problem ten jeszcze się pogłębi. Szacuje się, że do 2020 roku ilość śmieci z gospodarstw domowych może być większa o 45% niż w roku 1995. Wszyscy musimy ograniczać, używać ponownie i odzyskiwać.

Pomyśl, zanim kupisz.

Ile warstw opakowań musisz zdjąć tylko po to, by dostać się do przedmiotu, który kupiłeś? Około 50% śmieci, które wyrzucamy do kosza to opakowania. Każdego roku Europejczycy produkują ekwiwalent wagowy 4000 wież Eiffla z samych tylko wyrzucanych opakowań.
W Wielkiej Brytanii Women’s Institute, organizacja szanujących się pań w średnim wieku, wyrzucała zbędne opakowania w supermarketach, co było formą protestu. Ale nie musisz urządzać demonstracji, by zmniejszyć ilość produkowanych przez siebie odpadów, wystarczy, że pomyślisz.

Co możesz zrobić?

Ograniczenie ilości odpadów wcale nie wymaga ascezy, oznacza wyłącznie inteligentne dokonywanie zakupów. Kupuj tylko to, czego potrzebujesz. Ile jedzenia wyrzucasz tylko dlatego, że w twoim koszyku w supermarkecie wylądowało go za dużo albo po raz kolejny tak się jakoś złożyło, że nie zdążyłeś go zjeść, a teraz jest ono już przeterminowane?

Czasami po prostu nie warto wydawać pieniędzy: dobrze przefiltrowana woda z kranu jest równie dobra jak woda butelkowana. Nie trzeba jej wozić ciężarówkami, które spalają paliwo, i nie wymaga opakowania.

Kiedy kupujesz, wybieraj produkty przyjazne dla środowiska:

• Produkty opatrzone znakiem Eco-label są źródłem mniejszej ilości odpadów i zanieczyszczeń niż inne.

• Opakowań można unikać, jeśli wybierzesz owoce i warzywa dostępne luzem i nie wpakujesz kiści bananów w plastikową torebkę, potrzebną wyłącznie na przeniesienie ich do kasy.

• Sprawdź, jak długo będzie nadawał się do spożycia produkt, który zamierzasz kupić - wybierz trwalszy.

Pomyśl, zanim wydrukujesz!

Czy wiesz, że przeciętny obywatel Europy zużywa 20 kg papieru miesięcznie? Czy naprawdę musisz drukować dokument czy e-mail? Oszczędzając papier, oszczędzasz czas, energię i pieniądze, a ograniczając zapotrzebowanie na papier pomagasz chronić lasy i siedliska zwierząt.

Nie przyjmuj ulotek

W Stowarzyszeniu Marketingu Bezpośredniego można otrzymać naklejki na skrzynkę pocztową oznaczające odmowę przyjmowania druków bezadresowych (naklejka „Czysty Punkt”); w niektórych krajach dysponują nimi urzędy miejskie lub gminne.

Jak składać reklamację?

Jak skutecznie składać reklamację?

1. Nie bój się składania reklamacji.
2. Sprawdź, jakie masz prawa, zanim zaczniesz.
3. Masz większe szanse na sukces, jeśli zachowasz spokój!
4. Trzymaj się faktów.
5. Powiedz, czego oczekujesz - przeprosin, wymiany, zwrotu pieniędzy, lepszej usługi czy odszkodowania.
6. Upewnij się, że rozmawiasz z kimś, kto jest uprawniony do podjęcia działań - poproś kierownika.
7. Załóż teczkę z dokumentami, które mogąsię przydać-reklamą, zamówieniem, paragonami, gwarancjami, dowodami wpłaty, listami, notatkami z rozmów (z datą i nazwiskiem twojego rozmówcy).
8. Jeśli musisz cokolwiek z teczki wysłać do firmy, wyślij kopię - a oryginał zachowaj sobie.
9. Kiedy zauważysz problem, działaj od razu, nie odkładaj tego na później.
10. Zawsze się przedstawiaj. Podaj nazwisko, adres, telefon, e-mail oraz numer klienta lub sprawy, jeśli taki otrzymałeś od firmy.

Postaw się!

Czy kiedykolwiek cię oszukano? Nie tylko ciebie. Codziennie konsumenci mają kłopoty z produktami i usługami, ale to nie znaczy, że masz się z tym po prostu pogodzić. Postaw się i złóż reklamację.
Odnieś produkt

Jeśli jesteś niezadowolony z tego, co kupiłeś, zanieś rzecz z powrotem do sklepu. Powiedz im, w czym problem i czego oczekujesz. Zapisz nazwisko osoby, która załatwiała twoją sprawę, by w razie czego móc wrócić do rozmowy.

Jeśli to nie pomoże, następnym krokiem jest kontakt z siedzibą firmy - adres i telefon znajdziesz w Internecie. Jeśli nie mają adresu internetowego, możesz napisać list lub zadzwonić. Jeśli zadzwonisz, zapisz godzinę i datę rozmowy, kto z tobą rozmawiał i co było powiedziane. Dobrze jest po takiej rozmowie wysłać do firmy list podsumowujący rozmowę. Pamiętaj, zachowaj sobie jego kopię.
Wciąż coś nie tak?

Zwróć się ze swoim problemem do najbliższego oddziału Federacji Konsumentów (www.federacja-konsumentow.org.pl) albo do miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów (http://www.uokik.gov.pl/pl/ochrona_konsumentow/ rzecznicy/). Otrzymasz tam fachową pomoc.

W ostateczności, jeśli dystrybutor czy usługodawca nie odpowiada na twoje listy i telefony, umywa ręce lub składa ci ostateczną propozycję, której nie chcesz zaakceptować, możesz rozważyć prośbę o mediację w sprawie lub złożenie pozwu do polubownego sądu konsumenckiego.


Masz problem z zagranicznym przedsiębiorcą?

Jeśli masz problem z produktem lub usługą w innym kraju Unii Europejskiej, to możesz skorzystać z Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net), gdzie otrzymasz radę i pomoc przy transgranicznym probiernie konsumenckim.
eśli żyjesz w Polsce, a twój problem dotyczy czegoś kupionego na przykład w Hiszpanii, WL ECC-Net może udzielić informacji i rady
co do prawa konsumenckiego w UE
i jak można je egzekwować. Może także pomóc ci skontaktować się ze sprzedawcą, by spróbować doprowadzić sprawy do ładu.